اگر چه تاکنون در ایران از پی‌نما اغلب برای بیان داستان و یا بازنمایی متون کهن بهره جسته‌اند اما در مقیاس جهانی اوضاع به‌گونه‌ای دیگر است. همان‌طور که در برخی یادداشت‌های سایت خانۀ پی‌نمای ایران ملاحظه کرده‌اید، پی‌نما بستری است که می‌توان از آن در همۀ زمینه‌ها بهره‌مند شد: از تدریس فلسفه گرفته تا تاریخ، از باستان‌شناسی گرفته تا گزارش‌نویسی جنگ، از شرح‌حال نگاری تا پزشکی! بله، پزشکی! امروزه بسیار متداول است که از پی‌نما در حوزه‌ی پزشکی استفاده شود، آن‌هم نه فقط برای پوسترهای آموزشی، بلکه برای بحث دربارۀ زوایای پنهان بیماری‌های عصر جدید. پی‌نمای «نبرد درونی» اثر ساموئل سی. ویلیامز از این دست کتاب‌هاست. هریت اِرل یادداشتی را درباره‌ی این کتاب برای تالار پی‌نما[۱] نگاشته است که با هم می‌خوانیمش.
در زمان تنظیم آخرین یادداشتم برای تالار پی‌نما، نظر پدرم را در مورد دو پی‌نمای آموزشی مرتبط با پزشكی جویا شدم. تصور می‌كردم كه او به عنوان شخصی خارج از دایرۀ پژوهش كه به ندرت این آثار را می‌خواند قادر است دیدگاه متفاوتی ارائه نماید و نسبت به من كه پی‌نماها عملاً وعدۀ صبحانه‌ام را تشکیل می‌دهند نمایندۀ بهتری از جامعۀ هدف این اثر باشد. برای نوشتن این گزارش دوباره از او كمك خواستم زیرا وی فارغ از «غیرمتخصص بودن»، یكی از افسران بازنشستۀ نیروی هوایی سلطنتی[۲] است و موضوع پی‌نمای ساموئل سی. ویلیامز[۳] هم اختلال تنش‌زای پس از رویداد (یا به اختصار پی.تی.اس.دی)[۴] در سرباز بازنشسته‌ای به نام مت[۵] – دوست ساموئل – است. اختلال پی.تی.اس.دی یک بیماری نوظهور و بحث‌برانگیز است که در سال ۱۹۸۰ میلادی به كتابچۀ راهنمای تشخیص و آمار اختلالات روانی[۶] وارد شد. این ناهنجاری از همان زمان به یکی از ویژگی‌های اصلی كهنه‌سربازانِ بازگشته از جنگ در فرهنگ عمومی بدل شده است؛ اغلب، این سربازان بازمانده را افرادی می‌دانند كه از كابوس دیدن و تحریک‌پذیری اعصاب [۷] به ستوه آمده‌اند؛ اگرچه این ویژگی‌ها تا حد زیادی نادرست‌اند و این تلقی ناصحیح افراد به بهبود روابط اجتماعی مبتلایان با آنها کمکی نمی‌کند.
سبک طراحی ویلیامز بسیار لطیف و بی‌پیرایه است. كتاب در نگاه اول، یادآور پی‌نمای زیبای ریموند بریگز[۸] در سال ۱۹۹۸ میلادی با عنوان «اِتِل و ارنست[۹]» است. نبرد درونی از طراحی‌ای با خطوط سیاه در زمینۀ خاكستری برخوردار است. ساموئل در این طراحی از تکنیک آّبرنگ استفاده کرده و تصاویری تماشایی را خلق می‌كند که موجب می‌شود انتقال پیام در داستان مت به سهولت انجام شود. برجسته‌سازی‌های گاه و بیگاه با به کار بردن رنگ قرمز برای یك در و یا یك بادكنك مهمانی، جاذبۀ بصری مخاطب را تحریك می‌كند؛ اما آن را اشباع نمی‌سازد.
غالباً عوارض این آسیب روحی نوعی ناهنجاری به شدت بصری دانسته می‌شود زیرا علائمش برای بسیاری از مبتلایان به این عارضه، حول تجربیات دیداری مانند یادآوری گذشته و كابوس می‌چرخد. از این روی استفاده از پی‌نما برای پرداختن به این بیماری می‌تواند مؤثر باشد؛ چرا که طراح قادر است با تقلید از نشانه‌ها و علائم آن حس‌های مشابه را در خوانندگان برانگیزاند تا آنها بتوانند درک بهتری از این بیماری داشته باشند. اما اثر «نبرد درونی» این كار را انجام نمی‌دهد. ویلیام و مت در حال پیاده‌روی در مورد اتفاقاتی که برای مت رخ داده است صحبت می‌كنند. سیر داستان به استثنای دو بازگشت به عقب و یادآوری خاطرات گذشته، كاملاً ساده باقی می‌ماند و در واقع، داستانِ ضربۀ روحی مت در مكالمات بین دو مرد روایت می‌شود.
داستان در خلال طراحی صحنه‌های معمولی و كنار هم چیده شدۀ قدم زدن و نوشیدن چای روایت می‌شود؛ در توالی این قاب‌ها انفصالی را مشاهده می‌كنیم كه معمولی بودن افراد مبتلا به پی.تی.اس.دی و در عین حال شرایط سخت و دشوار مبتلایان را در مواجهه با فعالیت‌های روزانۀ برجسته ساخته است. پدرم می‌گفت كه این كار باعث شده طرح داستان به طرز عجیبی معمولی به نظر برسد؛ و موضوع فوق برای او بر این جنبه تأکید می‌کرد كه چگونه این ناهنجاری و علائم پی.تی.اس.دی به بخشی از زندگی روزمرۀ فرد و كاركردهای «عادی» او بدل می‌شوند.
در زمان بحث در مورد تحقیقات صورت گرفته بر روی پی.تی.اس.دی، یكی از اشكالات اساسی‌ای که پژوهشگران امروزی این اختلال ذکر کرده‌اند این است كه بخش عمدۀ این تحقیقات - خصوصاً در دورۀ فراگیری روی‌آوردن دانشگاهیان به این موضوع پس از جنگ ویتنام – روی تجربیات سربازان مرد سفید‌پوستی كه در مأموریت‌هایی با درگیری جدی شركت داشته‌‌اند، تمركز یافته است. این بخش، مجموعۀ بی‌نهایت محدودی از تجربیات را دربرگرفته و نه تنها شامل سایر گونه‌های تجربۀ اختلال (مانند اذیت و آزار جنسی، جرایم خشن، تصادف‌های ترسناك و یا آدم‌كشی) نشده بلکه حتی سایر انواع سربازان را دربرنمی‌گیرد (مثلاً سربازان سیاه‌پوست یا لاتین‌تبارها[۱۰] – همانند سربازان زن و كسانی كه در نقش‌های متفاوت رزمی فعالیت دارند – فشارها و مشكلات متفاوتی نسبت به سربازان سفیدپوست احساس می‌كنند). می‌توان كتاب ویلیامز را به خاطر این كه باز هم اثری داستانی در مورد یك مرد سفیدپوست مبتلا به پی.تی.اس.دی را به سیاهۀ طولانی آثار موجود از این دست اضافه كرده، مورد انتقاد قرار داد. با این حال، من چنین اعتقادی ندارم. این كتاب، داستانی شخصی بوده كه تفاوت‌های ظریف بین تجربیات شخصی از پی.تی.اس.دی را پذیرفته و به دنبال بازنمایی آن‌هاست. ویلیامز مایل است كه این نكته را روشن نماید كه پی.تی.اس.دی تصویر شده به دست او، پی.تی.اس.دی مت است و با این كه ممكن است دیگران هم چنین تجربیاتی را از سر گذرانده باشند، این احتمال نیز وجود دارد كه بسیاری از افراد دیگر، همین علائم را تجربه نكنند.
پی.تی.اس.دی تنها یك نام جدید برای پدیده‌ای است كه از قرن‌ها پیش وجود داشته است. شكسپیر در كتاب خود با نام هنری چهارم (بخش اول)[۱۱] در این زمینه مطلبی نوشته است. پس از جنگ جهانی اول، مبتلایان به آنچه «وحشت جنگ[۱۲]» خوانده می‌شد، ترسو قلمداد شده، با تحقیرهای وحشتناك روبرو می‌شدند و حمایت و درمان مؤثری برای آنها ارائه نمی‌شد. اما پس از بازگشت چندین هزار نفر از سربازان با مشکلات جدی روانی از جنگ ویتنام، جامعۀ پزشكی بیدار شده و به این موضوع توجه کرد.
اثر «نبرد درونی» گام را از تحقیقات پیشین فراتر نهاده است. در پیش‌زمینۀ آن یك خط داستانی شخصی روایت می‌شود که در آن اجازۀ بروز تفاوت‌های ظریف در تجربیات داده شده تا به این ترتیب از هر گونه «تعاریف سرسری» و عمومی‌سازی احتراز شود. كتاب ویلیامز بیش از هر چیز، اعتراف به بیماری و پذیرش آن بوده و دعوتی جدی برای دیگران است تا آنها هم در مورد مشكلاتشان صحبت كنند.
پی.تی.اس.دی همۀ سربازان و یا كسانی كه شاهد یك واقعۀ به شدت رنج‌بار بوده‌اند را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد. طبق آمار ارائه شده توسط وزارت دفاع انگلستان، ۵/۳٪ از كهنه‌سربازان به پی.تی.اس.دی مبتلا هستند. وقتی من در مورد این آمارها از پدرم سؤال كردم، او از ارائۀ نظر خودداری كرده و تنها گفت كه یاد گرفتن صحبت در مورد این بیماری نیمی از نبرد است؛ زیرا این اختلال، بیماری‌ای بدون درمان مشخص بوده ولی با صحبت كردن و ارتباط با دیگران، آرامش بیشتری به دست می‌آید. و این كه پی‌نماهایی مانند اثر ویلیامز، جایگاه مهمی در درمان و بازگشت افراد رنج‌كشیده، در هر دو گروه نظامی‌ها و مردم عادی دارند.
كتاب «نبرد درونی: پی‌نمایی در مورد اختلال تنش‌زای پس از رویداد و نظامی‌گری»، اثر ساموئل سی ویلیامز، اكنون از طریق شركت انتشارات سینگینگ دراگون[۱۳] قابل تهیه می‌باشد.
شابك: ۹-۲۹۵-۸۴۸۱۹-۱-۹۷۸
[۱] Comics Forum
[۲] RAF
[۳] Samuel C. Williams
[۴] Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD)
[۵] Matt
[۶] Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM)
[۷] Hair-Trigger: هشیاری سرباز باید در حدی باشد که قادر به کار با ماشۀ حساس تفنگ باشد- م.
[۸] Raymond Briggs
[۹] Ethel and Ernest
[۱۰] Hispanic اصطلاحي است كه در ايالات متحده براي افرادي كه اصليت‌هايي از كشورهاي اسپانيولي‌زبان آمريكاي مركزي و جنوبي دارند استفاده مي‌شود- م.
[۱۱] Henry IV (part I)
[۱۲] Shell shock: اصطلاحی که اولین بار در جنگ جهانی اول، برای توضیح نوعی از پی‌تی‌اس‌دی به کار گرفته شد- م.
[۱۳] Singing Dragon Publishers