قسمت سوم: حرکت و پویایی
یکی از موارد مهم در تصویرسازی پینما، ایجاد توهم حرکت است. ایجاد توهم حرکت و پویایی و سرعت اغلب در دو حالت خود را نشان میدهد؛ حالتی که حرکت در فضای داخلی یک کادر نشان داده میشود، و حالت دیگر مربوط به تداعی حرکت از طریق انتقال آن از یک کادر به کادر دیگر است. در این میان، هماهنگی بین حرکت در تصویر و حرکت در خواندن متن، از اهمیت ویژه برخوردار است. بدین معنی که « طراح باید توجه کند که در زبان فارسی جهت خواندن و نوشتن از سمت راست به چپ است، پس جهت دیدن و خواندن تصویر هم باید از سمت راست به چپ باشد ولی در مورد زبانهای انگلیسی و فرانسه همه چیز برعکس است (اقبالی ۱۳۸۹، ۵۱)».
استفادۀ آگاهانه از خط، یکی از مهمترین روشها برای ایجاد توهم حرکت است. به عنوان مثال خطهای مورب، در انتقال پویایی موثرند و بر حالتی تهاجمی تأکید دارند و تصویرگران بیشتر برای برجستهسازی، ایجاد تحرک و بیان خشونت و خونسردی، از این خطها استفاده میکنند. خطهای افقی و عمودی، ساکن به نظر میرسند، امّا در واقع جهت حرکت خطهای عمودی از پایین به بالا و هماهنگ با مسیر نگاه حرکت بیننده بوده و حالتی اوجگیرنده مییابند. به عکس این وضعیت، هنگامی که حرکت داخل یک کادر رو به پایین باشد، احساس تنش یا رودررویی در مخاطب برانگیخته میشود (اسماعیلی سهی ۱۳۷۷، ۱۰۲).
از تمهیدات دیگری که برای ایجاد حس حرکت مورد استفاده تصویرگر قرار میگیرد، حرکت شخصیت در داخل کادر است. در واقع تصویرگر با تغییر محل یک شخصیت یا شیء، تعادل ترکیببندی را از حالت موازنه خارج و ایجاد خلاء میکند و با استفاده از حرکت شخصیت یا اشیای دیگر، خلاء تصویر را تصحیح و توازن لازم را برقرار میکند تا احساس موازنه روانشناختی را تداعی کرده باشد (همان، ۱۰۳).
تصویرگر پینما، با استفاده از تمهیداتی که تضادهای تیره روشن، نور و رنگها، همچنین تغییراتی که در عمق میدان و زاویه دید ایجاد میکند، حس حرکت را به مخاطب القاء کند. لوئیس ولکانوک[۱]، نویسندۀ کتاب کمپوزیسیون[۲]، در رابطه با ایجاد حس حرکت از طریق رنگ و تضادهای رنگی به این نکته اشاره میکند که رنگها تأثیری قوی در ایجاد حس حرکت، بخصوص به لحاظ برآمدی و تورفتگی دارد. وی میافزاید: « اثرات حرکت، هم در سطح و هم در عمق، تقریباً کاملاً بستگی به تضادهای تیره-روشن دارد. بخاطر بسپارید وقتی یک رنگ کنار رنگ دیگر به کار میرود مرز آنها خط به وجود میآورد یا ظاهراً مثل یک خط به نظر میرسد. » (ولکانوک ۱۳۸۳، ص۱۷).
تصویرگر میتواند بهوسیلۀ این خطوط فرضی، ترکیببندیای ارائه دهد که هر چه بیشتر القاکنندۀ حرکت در کادر باشد. علاوه بر این عمقنمایی نیز با ایجاد خطای بصری ایجاد حس حرکت میکند؛ این عمل توسط بازی رنگها و سطوح و دور و نزدیکشدنشان در عمق، ایجاد میشود. توهم حرکت در پینما بسته به موضوع میتواند متفاوت باشد. به عنوان مثال ماهیت پینماهای ابرشرکتهایی چون دیسی و مارول، به دلیل استفاده از ژانر اکشن و قهرمانی، ایجاب میکند تا با تحرک و سرعت بالا ارائه شوند. در مقابل در برخی پینماها با موضوعات مذهبی و رمانتیک، روند حرکت به نرمی اتفاق میافتد.
لیلا تیموری نژاد
———————————————
[۱] Louis Wolchonok
[۲] Composition
منابع
ولکانوک، لوئیس (۱۳۸۳)، کمپوزیسیون، ترجمه مریم مدنی، انتشارات مارلیک، تهران.
هارت، کریستوفر (۱۳۹۰)، طراحی شخصیت های کارتون(مانگا)، ترجمه هادی مهرابی، چاپ سوم، میردشتی، مشهد.
اسماعیلی سهی، مرتضی (۱۳۷۷)، زنجیره و پیوستگی تصاویر کمیکاستریپ، نقد سینما، شماره۱۴، صص ۹۶-۱۰۷٫
اقبالی، پرویز (۱۳۸۹)، نگاهی به ساختار داستان های تصویری دنباله دار، کیهان کاریکاتور، شماره۲۱۹و۲۲۰، صص۵۳-۴۶٫ الف.
دیدگاهتان را بنویسید